Nazio Batuek IAren garrantzia eta mundu osoan izan dezakeen eraldaketa-ahalmena onartu dituzte

• Nazio Batuen Giza Garapenari buruzko txostenak IAri buruzko mundu mailako inkesta handienetako baten emaitzak azaltzen ditu.
• Biztanleriaren erdiak baino gehiagok IAk beren bizitzak hobetzeko balioko duen itxaropena du.

A Coruña, 2025eko maiatzaren 23a –. Nazio Batuen Garapenerako Programak (PNUD) urtero egiten duen Giza Garapenari buruzko Txostena adimen artifizialean eta horrek ekonomiak eta gizarteak eraldatzen laguntzeko duen potentzialean zentratzen da aurten. Era berean, aintzat hartzen du zer erabaki eta neurri har daitezkeen herrialde guztiei laguntzeko, IA duen mundu batean aurrera egiteko aukera izan dezaten.

Giza Garapenaren Indizeari (IDH) dagokionez, , Covid-19aren pandemiaz geroztiko geldialdi orokorraren testuingurua nabarmentzen da; hala ere, Espainiak bere puntuazioa hobetu du aldi horretan, 2020an GGI 0.901etik 0.918ra igaro baita. Gainera, IA trebetasunetan barneratuen dagoen herrialdeetako bat da, mundu mailan 12. postuan dagoena, eta inguruko beste herrialde batzuen aurretik dago, hala nola Frantziaren aurretik, IAn talentua erakartzeari dagokionez.

Txostenak azken hiru urteetan IAri buruz egindako iritzi publikoko inkesta handienetako baten emaitzak azaltzen ditu: 21 herrialde eta 36 hizkuntzatako 21.000 pertsona baino gehiagori egin zitzaien inkesta. Hona hemen datu garrantzitsu batzuk:

• Inkestatuen bi herenek, gutxi gorabehera, datorren urtean adimen artifiziala hezkuntzan, osasunean eta lanean erabiltzea espero dute.
• Inkestatuen erdiak baino gehiagok IAk beren bizitzak hobetzeko balioko duen itxaropena du.
• Gizonek emakumeek baino gehiago erabiltzen dute IA. Hezkuntza-maila handiagoa duten pertsonek gehiago erabiltzen dute prestakuntza txikiagoa dutenek baino. Adinak ere badu eragina: adinekoek uste dute IAk beren autonomia-zentzua murriztu dezakeela.

Lan-eremuari dagokionez, IAren aurrerapenak enplegu-galera masiboen beldurrak sortzen ditu, txostenaren arabera. Hala ere, egoera baikorra da, inkestaren datuen arabera:

• Mundu mailan inkestatuen erdiak uste du bere lanak automatizatu daitezkeela.
• Hamarretik seik IAk bere enpleguan eragin positiboa izatea espero dute, enplegu eta aukera berriak sortuz.
• % 13k uste du IAk enplegu-galerak eragin ditzakeela; eta zortzi pertsonatik batek bakarrik uste du IAk lanpostua ken diezaiokeela.
• IA sortzailearen erabilera lanean ordenagailuen edo Interneten erabilera baino azkarrago ari da handitzen.

Nahiz eta zalantzarik gabe lan-eskarian aldaketak egongo diren, txostenak dio zereginak makinen esku uzteak pertsonak aska ditzakeela bizitzako beste alderdi batzuetan denbora gehiago eman dezaten, hala nola sormen-lanean, pazienteen zaintzan, hezkuntzan, ikaskuntzan eta trebetasun berrien garapenean; zeregin horietan makinak eskasak dira eta giza osagaia berez baliotsua da.

Gainera, IAk industria-gaitasuna hobetu dezake eta balio-kateen dibertsifikazio handiagoa ekar dezake, baita merkatu hobeak ere norberaren konturako langileentzat. Ezagutza eta gaitasun berriak ekar ditzake pertsona guztien onurarako, nekazarietatik hasi eta enpresari txikietaraino. Eta gizakientzat funtzio berriak sortuko dituzte oraindik imajinatu ezin ditugun formetan.

Adimen Artifizialaren Europako Erregelamenduaren eta Adimen Artifiziala Gainbegiratzeko Espainiako Agentziaren (AESIA) lan-ildoen esparruan, aipamen berezia merezi du txostenak aldezten duen ikuspegiak: gizakia ardatz duen IA. Horretarako, hiru ekintza-arlo identifikatzen ditu:

1. Ekonomia "osagarria" eraikitzea, pertsonek IArekin lankidetzan jardun dezaten, harekin lehiatu beharrean. Giza adimena hobetzea, langileen ahalduntzea eta IAren hedapen estrategikoa funtsezkoak dira.
2. Berrikuntza bultzatzea, helburu jakin batekin, giza ekintza IAren bizi-ziklo osoan integratuz, diseinutik hasi eta inplementatu arte.
3. Gaitasun garrantzitsuetan inbertitzea, pertsonek ahalik eta gehien aprobetxa dezaten beren bizitzetan IA, alborapenekin, pribatutasunarekin, eskuragarritasunarekin eta ekitatearekin lotutako arriskuak eta kezkak kontuan hartuta.

Oro har, hiru arlo horiek erabakiak hartzera, IA nola erabili erabakitzera eta klima-aldaketari, gatazkei, migrazio masiboari eta desberdintasunen hazkunde azkarrari aurre egiteko aukerak sortzera gonbidatzen dituzte arduradun politikoak.

Azkenik, txostenak hausnarketarako gonbita egiten du, arriskuak gaiaren zati bat baino ez direla baieztatzen baitu; adimen artifizialak askoz ere aukera gehiago eskaintzen ditu guztion onerako, eta aukera horiek bizitza hobe bateko pertsonen itxaropenak asetzeko baliatzea algoritmoen mende baino zerbait gehiagoren mende dago: erabakien kontua da.

Esteka honetan kontsulta daiteke txosten osoa:

A Matter of Choices - United Nations Development Programme